Wat is de functie van zweten?

Zweet heeft een slechte reputatie. De kleedhokjes van een voetbalteam zijn niet bepaald de meest frisse plek op aarde en zweetplekken onder de oksels ruineren een mooie jurk. Misschien voelt het klam en vies, als het zweet uit je poriën druipt, maar ga met een bezweet lichaam bij een open raam staan en je snapt wellicht wat de functie van zweten is: het is een onmisbaar ventilatiemechanisme. Als zweet verdampt onttrekt het namelijk warmte aan je lichaam en verkoelt. Daarnaast helpt zweet bij de verspreiding van talg (afkomstig van de talgklieren), dat een beschermend, vettig laagje over de huid vormt. En het is cruciaal voor de partnerkeuze… 

De functie van zweten

Zweet wordt gevormd door de zweetklieren. Die krijgen een startsignaal van de zenuwen in de huid die temperatuur registreren. Dat doen ze zodra er sprake is van ‘code rood’, dat wil zeggen, je lichaamstemperatuur dreigt boven de gemiddelde normale temperatuur van 37 graden Celsius uit te stijgen. Zweet zorgt ervoor dat de warmte wordt afgedreven en zo je lijf koelt.

Hier veel voorkomende soorten zweet en hun functie:   

1. Saunazweet

In een sauna is de omgevingstemperatuur erg hoog, waardoor je lichaam zijn warmte niet op de normale manier kwijt kan. Zweten is hierop het antwoord van je lijf. Je verliest al snel ongeveer een halve tot anderhalve liter vocht in de sauna. Veel drinken dus!

2. Zomerzweet

Ook in de zomer kan de temperatuur flink stijgen, waardoor je gaat zweten om overtollige warmte kwijt te raken. Niet voor niets wordt in de zomer aangeraden om te kiezen voor katoenen kleding, want dan koelt de huid sneller af en verdampt het zweet in de lucht. Synthetische kleding zorgt er juist voor dat je gaat zweten.

3. Sportzweet

Sportzweet is natuurlijk een positief iets. Veel zweten tijdens sporten betekent dat je je flink hebt ingespannen. Tijdens het sporten loopt je lichaamstemperatuur op, komt er veel warmte vrij en ga je vanzelf zweten om je lijf af te koelen. Je kunt tijdens sporten zelfs zweten ook al is het ijskoud buiten.

4. Angstzweet

Je kent het vast wel: je bent extreem gespannen of gestrest en je hebt last van een zweetaanval. Angstzweet betekent dat het lichaam alvast begint met afkoelen, omdat het ervan uitgaat dat je straks moet kunnen vechten of vluchten. Angstzweet is een overlevingsmechanisme dus.

5. Nachtzweet

Met name vrouwen in de menopauze kunnen hier last van hebben. Zodra ze de slaap proberen te vatten, beginnen ze flink te zweten. Dit heeft te maken met de hormonale ontregeling van het lichaam die ook van invloed is op de lichaamstemperatuur. Vandaar het nachtelijke zweten en de welbekende opvliegers.

6. Zweet na koorts

Bij koorts kun je gloeiendheet zijn terwijl je niet zweet. Dat is omdat het lichaam de temperatuur aan het oppoken is als onderdeel van de bestrijding van ziektekiemen. Het houdt dan alle warmte vast. Als de koorts weer mag dalen, begin je pas te zweten.

Verleidend zweet

Het zweet dat wordt geproduceerd in de oksels, rond de tepels, de hoofdhuid en in de genitale zone is afkomstig van apocriene klieren. Die dragen wel bij aan de afkoeling, maar een minstens zo belangrijke functie van dit zweten is dat ze feromonen (hormonale signaalstofjes) verspreiden die belangrijk zijn voor de voortplanting. Deze feromonen zijn kenmerkend voor iemand, net als zijn vingerafdruk, en ze sturen de partnerkeuze. Dat is geen kwestie van iemand vies of lekker vinden ruiken, maar simpelweg een kwestie van ‘het past of het past niet’. Dit apocriene zweet is ook geliefd voedsel voor de bacteriën die in de oksels et cetera leven. De apocriene klieren worden pas actief vanaf de puberteit. Vandaar dat de kleedkamer van een stel sportieve pubers zo onprettig kan ‘rieken’.

Als je te veel zweet

Sommige mensen hebben last van de aandoening hyperhidrose. Oftewel overmatig zweten. Zij zweten extreem veel en vaak, meer dan nodig is voor de regulatie van de lichaamswarmte. Met name handen, voetzolen en oksels zijn aangedaan, maar het hele lichaam kan meedoen. De klachten ontstaan na de puberteit. De klachten kunnen worden behandeld met aluminiumhoudende crème of deodorant. Een alternatief is behandelen met botox, behandelen met zwakstroom (iontoforese), het operatief verwijderen van de zweetklieren of het operatief onderbreken van de zenuw die het zweten aanstuurt (sympathectomie).