Optimistisch en veerkrachtig

Matthijs Steeneveld is psycholoog, coach en auteur van het boek ‘Optimisme-hoop-veerkracht-zelfvertrouwen’. Hij verdiepte zich in wat hij positieve psychologie noemt. “Dat is een constructieve manier om met jezelf aan de slag te gaan”, legt hij uit. “Reguliere psychologie blijft nog weleens hangen in wat er ontbreekt en wat er mis is. Positieve psychologie erkent wel wat er mis is, maar kijkt vooral naar wat er wél is en hoe je daarop verder kunt bouwen.”

Positief dagboek

Optimisme is daarbij een sleutelwoord. Matthijs omschrijft dat als het vertrouwen dat je een positieve bijdrage kunt leveren aan je omstandigheden. “Dat vertrouwen kun je trainen met oefeningen”, vertelt hij. “Een daarvan is het positief dagboek. Daarin schrijf je aan het einde van iedere dag 3 dingen op die je leuk vond. Daarachter schrijf je wat jouw invloed daarop is geweest. Als je buurman je bijvoorbeeld hartelijk groette, is de kans groot dat jij zelf ook vriendelijk tegen hem was. En heb je in de tuin genoten van het mooie weer? Besef dan dat je ook binnen had kunnen blijven, maar dat je een andere keuze hebt gemaakt. Ik ervaar dat mensen door deze oefening meer op jacht gaan naar mooie momenten in plaats van zich blind te staren op de dingen die misgaan.”

Vriendelijk voor jezelf

Nu is positief denken een mooi streven. Maar dat is wel een uitdaging als je bijvoorbeeld net je baan bent kwijtgeraakt of hebt gehoord dat je een ernstige ziekte hebt. “Bij zulke omstandigheden is het de kunst om vriendelijk naar jezelf toe te zijn”, stelt Matthijs. “Dat wil zeggen: jezelf de ruimte geven om flink te balen dat dit jou overkomt. Je hoeft echt niet direct de volgende dag fluitend verder. Mensen die meteen aankomen met ‘Jammer van je baan, maar het biedt ook kansen’ doen geen recht aan de situatie. Eis dus niet van jezelf dat je altijd maar blij en gelukkig moet zijn. Dat is onmogelijk. Streven naar geluk maakt juist ongelukkig. Maar jezelf de kans geven om door dergelijke situaties te groeien, daar word je juist gelukkiger van.”

Veerkracht dankzij ervaring

Stap 1 daarbij is dus de tegenslag te ervaren en aanvaarden. “Van daaruit bekijk je hoe je verder kunt”, vult Matthijs aan. “Je kunt bij de pakken neer blijven zitten, of proberen het beste van de situatie te maken. En dan kom je bij het onderwerp ‘veerkracht’. Veerkrachtig word je nooit met een leeg blad, je bouwt verder op de ervaringen die je hebt. Een goede oefening is jezelf bewust af te vragen: heb ik eerder zo’n soort tegenslag gehad? En wat hielp me toen om daaruit te komen? Vooral hierover praten met iemand die je goed kent, geeft vaak goede inzichten.”

Mooie dingen

Optimisme en veerkracht lijken dus trainbaar. Maar geldt dat ook voor mensen met een sombere inslag of zelfs depressieve gevoelens? “Hoe optimistisch je bent, heeft zeker te maken met opvoeding en aanleg”, weet Matthijs. “Maar zelfs sombere mensen kunnen hierin stappen zetten. Ik heb echt wel depressieve mensen meegemaakt die constateerden: ‘O wacht, er overkomen mij eigenlijk ook veel mooie dingen en daar heb ik zelf invloed op’. Daar moet je dan weer niet in doorslaan door te denken dat alles wat gebeurt door jouzelf komt. Dat geldt overigens voor iedereen. Wees dus bewust van je invloed op fijne gebeurtenissen, maar blijf dankbaar voor de verrassingen.”