Hoe ongezond is overgewicht?
En wat kun je er aan doen?
Een maatje meer hebben, dat kan geen kwaad toch? Helaas wel. Dat overgewicht niet alleen meer een persoonlijke zaak is, heeft het coronavirus wel aangetoond. Als je te zwaar bent, heb je meer kans op gezondheidsproblemen. Hoe ongezond is het eigenlijk, en wat kun je er aan doen?
Als je kijkt naar de cijfers van overgewicht, dan zijn deze behoorlijk schrikbarend. Zo was in 2019 51% van de mensen van 20 jaar en ouder te zwaar, waarvan 15% ernstig overgewicht (obesitas) had. Het aantal mensen dat te zwaar is, is in de afgelopen jaren dan ook sterk gestegen. Overgewicht zie je vaker bij mannen dan bij vrouwen, maar vrouwen hebben vaker obesitas.
Ook overgewicht bij kinderen komt steeds vaker voor. De cijfers bij kinderen en jongeren tot 20 jaar liegen er niet om: in 2019 had 13,9% overgewicht en 2,2 obesitas. In de groep volwassenen van 65 tot 75 jaar oud had 60,3% overgewicht, waarvan 17,7% obesitas. Uit deze cijfers blijkt dat overgewicht toeneemt met de leeftijd.
De gevolgen van overgewicht
Als er teveel overtollig vet in het lichaam is opgeslagen, spreek je van overgewicht. Misschien vind je zelf een kilootje meer niet erg, maar goed voor je gezondheid is het niet. Mensen die te zwaar zijn, hebben meer kans op gezondheidsproblemen dan mensen met een gezond gewicht. En hoe groter het overgewicht, hoe slechter het is voor je gezondheid. Gezondheidsproblemen en ziektes die een relatie hebben met (ernstig) overgewicht zijn bijvoorbeeld een hoge bloeddruk, galstenen, rug- en gewrichtsklachten, slaapapneu, hart- en vaatziekten, suikerziekte (diabetes type 2) en bepaalde soorten kanker.
Het goede nieuws is dat je gezondheidsrisico’s al vermindert als je 5 tot 10% van je huidige gewicht verliest. Heb je ernstig overgewicht of gezondheidsproblemen, dan kun je het beste afvallen met hulp van je huisarts. Je komt dan in aanmerking voor een gecombineerde leefstijlinterventie en leert werken aan je leefstijl, gezonder eten en duurzame gedragsverandering.
Wanneer heb je overgewicht?
Berekenen of je te zwaar bent, doe je met hulp van de body mass index (BMI). De BMI geeft aan hoeveel je zou mogen wegen op basis van je lichaamslengte. Je deelt hiervoor je gewicht in kilo's door het kwadraat van je lichaamslengte in meters. Bereken hier je BMI (voor 18+).
Een gezonde BMI ligt tussen de 18,5 en 24,9. Je hebt dan een gezond gewicht. Zit je daarboven? Dan heb je overgewicht. Een BMI van 30 of meer betekent dat je obesitas hebt.
De BMI houdt echter geen rekening met de vetverdeling over het lichaam, je vetpercentage en hoeveel spiermassa je hebt. Het is daarom aan te raden je buikomvang te meten. Vet in en rond de buik is namelijk slecht voor de gezondheid. In de praktijk geven de BMI en de middelomtrek meestal dezelfde uitkomst: is je BMI te hoog, dan geldt dit vaak ook voor je middelomtrek. Twijfel je? Bespreek je uitkomsten dan met je huisarts.
Wat is de oorzaak van overgewicht?
Misschien ken je deze uitspraak wel: elk pondje gaat door het mondje. Daar zit een kern van waarheid in, maar het ligt wel wat genuanceerder. Een gezond gewicht is een kwestie van balans. Als je lange tijd meer eet en drinkt dan je lichaam verbrandt, zul je dit terugzien op de weegschaal. Je krijgt te veel energie binnen, die wordt opgeslagen als vet. Maar er kunnen ook nog andere factoren meespelen die ervoor zorgen dat je te zwaar bent of waardoor het lastig is om af te vallen:
- Verleidingen liggen op de loer. We leven in een obesogene omgeving, energierijk voedsel is overal en de hele dag door verkrijgbaar. De verleiding om te veel en te vaak te eten en te drinken is daardoor groot.
- Je eigen valkuilen. Iedereen komt om andere redenen aan. Denk aan te grote porties eten, te veel frisdrank, teveel snoepen en snacken, teveel alcohol, weinig bewegen, veranderde leefstijl, stoppen met roken, na zwangerschap, mentale problemen etc. Ken jij je valkuilen? Stel jezelf haalbare doelen.
- Je genen. Sommige mensen hebben meer aanleg voor overgewicht dan anderen. Maar op een aantal zeldzame vormen van ernstige obesitas na, ontstaat overgewicht echter vrijwel nooit alleen door de invloed van genen. De leefomgeving speelt de grootste rol in het ontwikkelen van overgewicht.
- Slaap je slecht? Ook dat hangt mogelijk samen met een maatje meer. Onder ander omdat je door gebrek aan slaap vaak meer gaat eten. Je voelt je moe en je lichaam vraagt om energie. Naar de precieze werking van slaaptekort op overgewicht wordt nog verder onderzoek gedaan.
Voor iedereen geldt: gezond eten en voldoende bewegen zijn de belangrijkste basis voor een gezond gewicht.
Overgewicht en het coronavirus
Dat we overgewicht serieus moeten nemen, is door het coronavirus (Covid 19) alleen maar duidelijker geworden. Nederlandse artsen hebben namelijk gezien dat mensen met obesitas (een BMI van 30 of hoger) het meest getroffen worden door het coronavirus. Het overgrote deel van de patiënten op de IC in het ziekenhuis is te zwaar. Volgens artsen is het daarom belangrijk dat overgewicht wordt aangepakt omdat dit een gunstig effect heeft op het immuunsysteem en dus de vermindering van risico’s op Covid 19. Maar ook bij mensen met een gezond gewicht is een gezonde leefstijl gunstig voor het immuunsysteem.
Een gezonde leefstijl heeft te maken met gezond gedrag. Dit gedrag staat ook wel bekend onder de noemer BRAVO. BRAVO staat voor (meer) Bewegen, (stoppen met) Roken, (matig gebruik van) Alcohol, (gezonde) Voeding en (voldoende) Ontspanning. SamenGezond is je steuntje in de rug op deze thema’s.