Chronisch ziek en werk: hoe doe je dat?
En welke hulp kun je daarbij verwachten?
Het kan iedereen overkomen: chronisch ziek worden. Fijn om dan wel aan het werk te kunnen blijven. In hoeverre is de combinatie chronisch ziek en werk mogelijk? En hoe pak je dat aan?
Misschien niet iets waar je dagelijks bij stilstaat als je gezond bent: 2,3 miljoen Nederlanders tussen 15 en 65 jaar is chronisch ziek. Dat betekent dat 1 op de 5 mensen bijvoorbeeld diabetes heeft, de longziekte COPD, kanker, een gehoorstoornis of ernstige rugklachten. Gelukkig is een groot deel van hen gewoon aan het werk. Fijn, want werken heeft veel voordelen: je ontleent er een deel van je identiteit aan, het geeft afwisseling, leidt af van gepieker en je hebt contact met collega’s.
Helemaal vanzelfsprekend is het helaas niet, werken als je ziek bent. Uit onderzoek van het Nivel blijkt dat mensen met een chronische ziekte minder vaak een betaalde baan hebben dan mensen die gezond zijn. In 2016 had 36% van de mensen met een lichamelijke beperking een betaalde baan en van de mensen met een psychische ziekte slechts 22%. Ook doen ze vaker niet-passend werk of werk dat hen onder- of overbelast.
Goede begeleiding bij chronisch ziek en werk
Een chronische ziekte kan invloed hebben op je werk. Je bent bijvoorbeeld sneller moe, hebt pijn of moet langer herstellen na inspanning. “Toch is werken met wat aanpassingen vaak prima mogelijk”, zegt Robbert Janssen, die reuma heeft. “Ik ben zelfstandig en heb de regie over mijn eigen tijd. Daardoor kan ik mijn afspraken en werkzaamheden goed plannen.” Janssen is arbeidsdeskundige en had toen hij ziek werd graag tips gehad over welke route hij kon nemen. Daarom richtte hij het Centrum Chronisch Ziek en Werk (CCZW) op. “Er werken allemaal loopbaanprofessionals die zelf chronisch ziek zijn, en dus ervaringsdeskundig. We worden ingehuurd door werkgevers om mensen met een chronische ziekte te begeleiden bij werk vinden en aan het werk blijven.”
Meedraaien met de rest is niet altijd haalbaar als je chronisch ziek bent, maar de wet staat aan je kant.
Veertig uur per week meedraaien met de rest is niet altijd haalbaar als je chronisch ziek bent. Maar de wet staat gelukkig aan je kant. Via de Wet verbetering Poortwachter (WvP) zijn werkgevers verplicht om te helpen om je terug in de oude functie te laten komen of om passend werk buiten je functie te vinden - desnoods bij een andere werkgever. “Maar dat moet wel kunnen. In een groot bedrijf is zoiets vaak makkelijker dan in bijvoorbeeld een kleine winkel”, zegt Janssen. “Houd er ook rekening mee dat veel leidinggevenden weinig weten over jouw rechten en hun plichten.”
Zelf de regie
Mensen verzwijgen soms dat ze ziek zijn, uit angst dat hun contract niet wordt verlengd. “Voel je je niet veilig op je werk, dan kun je het met een vertrouwenspersoon bepreken”, zegt Janssen. “Maar meestal adviseer ik toch om hierover een open gesprek aan te gaan met je leidinggevende. Bij een vast contract heb je 2 jaar ontslagbescherming als je ziek wordt. Je leidinggevende hoeft niet te weten wat voor ziekte je hebt, maar wel waar je tegenaan loopt door je ziekte. Hij moet zorgen voor een gezond en leefbaar werkklimaat. Misschien krijg je de regie om zelf je uren in te delen of om meer thuis te werken. Bij chronische rugklachten is een andere bureaustoel fijn. En een werkplek vlak bij de wc is prettig als je een darmziekte hebt.”
'Je leidinggevende hoeft niet te weten wat voor ziekte je hebt. Hij moet wel zorgen voor een gezond en leefbaar werkklimaat.'
Soms is een heel ander takenpakket nodig. Bas Rijnsburg, meewerkend uitvoerder in de tuinaanleg, kreeg astma doordat hij allergisch bleek voor het organische materiaal waarmee hij tijdens zijn werk in aanraking komt. “Gelukkig wilde mijn werkgever mij niet kwijt en dacht hij mee over een oplossing. Nu doe ik meer voorbereidend en administratief werk op kantoor. Ik vond het heel fijn dat ik steun en begrip kreeg op mijn werk.”
Rollercoaster
Helaas gaat het niet altijd goed, blijkt uit cijfers van de ArboUnie. 1 op de 5 chronisch zieke werknemers heeft te maken met gebrek aan begrip en begeleiding door de leidinggevende. Dan kan het fijn zijn om iemand voor je te laten bemiddelen. Janssen: “Soms zeggen mensen: ‘Van mijn cardioloog mag ik dat niet, maar de bedrijfsarts vindt dat ik die taak gewoon kan doen.’ Wij gaan dan in gesprek met de bedrijfsarts en de werkgever. Meestal komen we er wel uit.”
Veel chronisch zieke mensen dreigen om te vallen door alle emoties die de combinatie van ziek zijn, werk en privé met zich meebrengen, merkt Janssen. “Tijdens de begeleiding besteden we aandacht aan wat je kunt doen om meer in je kracht te staan en ook je privéleven goed te laten verlopen.” Vraag hulp als je vastloopt, adviseert hij, bijvoorbeeld bij de arbodienst, de bedrijfsarts of je eigen huisarts. “Je kunt bij hen altijd je verhaal kwijt, zij hebben een medisch beroepsgeheim.”
Meer informatie:
Centrum Chronisch Ziek en Werk (CCZW)
